Alexandre Yersin và mối tình với Nha Trang, Đà Lạt

Alexandre Yersin (22 tháng 9 năm 1863 – 1 tháng 3 năm 1943) là một nhà khoa học chân chính và một nhân cách cao đẹp. Trong suốt cuộc đời của mình, Alexandre Yersin đã cống hiến nhiều thành tựu cho đời người, và Việt Nam may mắn được ông chọn làm quê hương và nơi an nghỉ cuối cùng.

Alexandre Yersin và mối tình với Thành phố Nha Trang, Đà Lạt

• Ngôi nhà đất đỏ bazan ở Đà Lạt
• 10 lý do khiến bạn yêu Đà Lạt

“Hiệp sĩ” chống lại bệnh dịch

Alexandre Yersin sinh năm 1863, quốc tịch Thụy Sĩ, Pháp, mồ côi cha khi còn trong bụng mẹ. Năm 1882, ông nhận bằng tú tài văn chương. Năm 1888, sau khi tốt nghiệp trường y khoa ở Paris, ông chính thức nhập quốc tịch Pháp. Cũng trong thời gian này, anh tham gia nhóm nghiên cứu của Tiến sĩ Luis Pasteur, trở nên nổi tiếng qua nhiều công trình tiên phong do nhóm nghiên cứu của Tiến sĩ Luis Pasteur thực hiện.

Đây: Khách sạn 4 sao Đà Lạt

Năm 25 tuổi, năm 1888, Alexandre Yersin đã thành công rực rỡ với việc bảo vệ luận án tiến sĩ y khoa tại Paris: đề tài “Nghiên cứu sự phát triển nhiễm trùng huyết của bệnh lao thực nghiệm” do Đại học Y khoa Paris tặng huy chương đồng. Sau đó, Alexandre Yersin phát hiện ra độc tố của virus bạch hầu, khiến tên tuổi của ông càng trở nên nổi tiếng.

Năm 1894, sau nhiều kỳ công nghiên cứu và thử nghiệm, Alexandre Yersin đã phát hiện ra mầm mống bệnh dịch hạch, nghiên cứu và bào chế thuốc điều trị và phòng chống bệnh dịch hạch. Thành tích này đã được Chính phủ Pháp tặng thưởng Huân chương Bắc Đẩu Bội tinh.

Đến năm 1896, khi bệnh dịch tái phát ở Trung Quốc, Hồng Kông, Quảng Đông, 80% bệnh nhân được cứu sống nhờ bài thuốc do bác sĩ Alexandre Yersin bào chế. Bệnh dịch hạch đã giết chết hơn 50 triệu người trên toàn thế giới, từ đó đã không còn là một căn bệnh nan y.

Tại Đại hội Vi sinh vật học Thế giới lần thứ 10 năm 1970, các nhà khoa học đã quyết định đặt tên vi khuẩn dịch hạch theo tên người phát hiện ra nó, Yersinia pestis.

Năm 1902, Alexandre Yersin trở thành hiệu trưởng đầu tiên của Trường Y khoa Hà Nội, nay là Trường Đại học Y khoa Hà Nội. Ông là Viện trưởng Viện Pasteur Đông Dương, trong đó có Viện Pasteur Nha Trang và Viện Pasteur Sài Gòn. Kế thừa những thành tựu của ông, ngày nay, Viện Pasteur Việt Nam vẫn đang phát huy hiệu quả công tác phòng bệnh, chữa bệnh cho nhân dân.

Alexandre Yersin cũng rất đam mê nghiên cứu khoa học trên nhiều lĩnh vực. Ngoài y học, ông còn thành công trong việc nghiên cứu các lĩnh vực khác như: Sinh học, Nông học, Thiên văn học, Vật lý. Anh đã trồng thử nghiệm thành công cây cao su ở Việt Nam, cây Canhkyna ở Hòn Bà, Dran, Cao nguyên Lang Biang để làm thuốc chống sốt rét rất hiệu quả. Ông còn chăn nuôi gia súc, đặc biệt là ngựa để lấy nguyên liệu sản xuất vắc xin phòng bệnh dịch hạch.

Resort cao cấp: Khách sạn 5 sao Đà Lạt

Mối lương duyên với Nha Trang

Bên cạnh niềm đam mê nghiên cứu khoa học, Alexandre Yersin còn có sở thích khám phá những vùng đất lạ. Năm 1890, ông sang Đông Dương và chuyến đi định mệnh này đã đưa ông đến Việt Nam, viết nên những trang sử mới trong cuộc đời ở hai vùng đất Nha Trang và Đà Lạt.

Lần đầu tiên dù nhìn thấy Nha Trang từ xa nhưng Alexandre Yersin đã bị chinh phục. Ông ghi lại trong nhật ký ngày 6/5/1891: “Từ Sài Gòn ra Nha Trang mất 28 giờ, tàu phải nhổ neo cách bờ một dặm, chỉ dừng lại một tiếng nên không vào bờ được. Thật tiếc vì vùng này có nhiều núi, phong cảnh rất ngoạn mục, trong rừng nhiều cọp v… v… ”.

Lần sau, Alexandre Yersin xin phép xuống tàu bằng chiếc ca nô mà anh ta mang theo. Đó là ngày 28 tháng 7 năm 1891, phong cảnh hữu tình, bờ biển, cửa sông, những hòn đảo xa bờ, sắc màu rực rỡ của một vùng quê nhiệt đới, khí hậu ôn hòa đã chinh phục bác sĩ Alexandre Yersin. Anh quyết định chọn Nha Trang là quê hương thứ ba của mình để làm việc và sinh sống, chết ở đây.

Bác sĩ Alexandre Yersin sống giản dị ở Nha Trang. Anh ấy được người dân địa phương yêu mến vì sự khiêm tốn và sự quan tâm mà anh ấy dành cho mọi người. Alexandre Yersin sống với những người dân chài nghèo và chọn một lô cốt hai tầng bỏ hoang gần xóm Cồn và cửa sông Cái để ở, theo sách Đại Nam Nhất Thống Chí quyển XI viết về Khánh Hòa thì đây là một đồn biên phòng rất xưa.

Tại Nha Trang, Alexandre Yersin đã xây dựng Viện Pasteur mang tên người thầy của mình. Kể từ đó, ông dành phần lớn thời gian cho phòng thí nghiệm của Viện Pasteur, ấp Cồn, Suối Dầu. Anh ấy dành nhiều thời gian để gần gũi những người xung quanh. Ông thương trẻ con, hay giúp đỡ người già bệnh tật, dạy mọi người cách ăn uống. Anh cũng quan tâm đến đời sống tinh thần của người dân địa phương. Thỉnh thoảng anh chiếu phim tại nhà cho mọi người xem phim tài liệu về thế giới, khoa học …

Mọi người thường gọi ông bằng cái tên thân mật là ông Năm, coi ông như một ân nhân, một vị thần hộ mệnh qua những công việc của ông đối với mọi người như: y sĩ, dược sĩ, nhà từ thiện, nhà giáo dục, người bảo vệ…

Khi ông mất, người dân ra khơi, thương tiếc và đưa tiễn ông rất đông. Có rất nhiều người đã lập bàn thờ để dâng hương cho ông theo phong tục của người Việt. Mảnh đất này đã gắn liền với gần hết cuộc đời của ông. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, ông đã để lại di chúc:

“Tôi muốn an táng ở Suối Dầu, xin anh Bùi Quang Phương giữ ở Nha Trang, đừng cho ai đưa đi nơi khác. Toàn bộ số tài sản còn lại sẽ được trao tặng cho Viện Pasteur Nha Trang và các cộng sự lâu năm. Tang lễ được làm đơn giản, không lộng lẫy, không điếu văn ”.

Thông tin về: Khách sạn 3 sao Đà Lạt

Và dấu ấn đậm nét về miền thông xanh Đà Lạt

Người dân Nha Trang ghi nhớ công lao của Alexandre Yersin với tình cảm, tâm huyết với nơi đây, không những thế tên tuổi của ông còn gắn liền với sự hình thành và phát triển của thành phố cao nguyên Đà Lạt.

Alexandre Yersin là người đầu tiên khám phá ra cao nguyên Lang Biang, chính là thành phố Đà Lạt ngày nay. Thực ra trước khi khám phá cao nguyên Lang Biang, đã có một số nhà thám hiểm người Việt và người Pháp đến vùng đất này. Tuy nhiên, sự có mặt của họ không để lại dấu ấn quan trọng như của anh.

Trong chuyến thám hiểm đầy khó khăn và gian khổ kéo dài 7 tháng, Alexandre Yersin đã vượt qua những cung đường từ Sài Gòn đến Phan Thiết, vượt qua những vùng núi hiểm trở Tánh Linh, Phan Rí, Phan Rang… để rồi dừng chân tại mảnh đất Đà Lạt ngày nay.

Ngày 21 tháng 6 năm 1893, ông lên đến đỉnh núi Lang Biang. Trong nhật ký hành trình của mình, ông chỉ viết ngắn gọn: “Đại nguyên trọc, đồi núi nhấp nhô” và đây được coi là mốc thời gian chính thức khám phá ra cao nguyên này của Alexandre Yersin.

Sau đó ông đã đề xuất với Toàn quyền Đông Dương Paul Dumer chọn nơi đây làm địa điểm xây dựng trạm điều dưỡng và đến năm 1899, Toàn quyền Đông Dương đã cho xây dựng khu nghỉ dưỡng – trạm điều dưỡng tại đây.

Ngày 28/6/1935, Trường Trung học Yersin được khánh thành tại Đà Lạt. Yersin trở lại Đà Lạt lần cuối trước khi qua đời. Nhân dịp này, trước bài phát biểu của một bạn sinh viên, anh đã bày tỏ cảm xúc của mình khi đặt chân lên cao nguyên Lang Biang: “Không khí mát mẻ làm tôi quên đi mệt mỏi và tôi nhớ đến niềm vui khi chạy hết tốc lực lên xuống những ngọn đồi như một học sinh trung học trẻ tuổi. ”

Những năm cuối đời, Yersin vẫn say mê nghiên cứu khoa học – thiên văn – vô tuyến điện. Vài tuần trước khi mất, dù bệnh tình tăng lên từng ngày nhưng ông vẫn theo dõi mực nước thủy triều.

Ngày 1 tháng 3 năm 1943, Yersin ra đi thanh thản, hưởng thọ 80 tuổi, để lại niềm tiếc thương vô hạn. Hàng nghìn người dân Nha Trang đã đưa linh cữu anh về nơi an nghỉ cuối cùng tại suối Dầu.

Đến Việt Nam vào cuối thế kỷ 19 và nửa đầu thế kỷ 20, Yersin làm việc trong thời Pháp thuộc. Tuy nhiên, những công trình khoa học đa dạng – sống giản dị – lòng nhân ái và tình yêu Việt Nam của ông vẫn sống mãi trong tâm trí và tình cảm của người dân Đà Lạt – Nha Trang và trên hành tinh chúng ta. Thủ đô Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh – Thành phố Nha Trang đã lấy tên Yersin cho một con đường trong thành phố. Tại Đà Lạt, con đường dẫn đến trường Trung học Yersin (Cao đẳng Sư phạm) cũ hiện nay được đặt theo tên một nhà khoa học Pháp mang nặng tình Việt Nam và để lại những kỷ niệm khó quên ở Đà Lạt: Alexandre Yersin!

Có thể bạn biết: Khách sạn Hoàng Quân Đà Lạt

Ba đài tưởng niệm bác sĩ Alexandre Yersin:

– Thư viện Bác sĩ Yersin tại Viện Pasteur Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.

– Chùa Linh Sơn, xã Suối Cát, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa (trước đây trụ sở của bác sĩ ở Suối Dầu).

– Mộ bác sĩ Yersin, xã Suối Cát, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa.

Năm 1891, ông đến Nha Trang để xây dựng cơ sở nghiên cứu và thực nghiệm vi sinh đầu tiên ở Việt Nam. Đầu năm 1899, nơi đây trở thành Viện Pasteur Nha Trang.

Sau hơn 50 năm sống và làm việc cho khoa học tại Viện Pasteur Nha Trang (1891 – 1943) Yersin đã cống hiến cho khoa học 55 công trình nghiên cứu có giá trị.

Các chức vụ mà ông đã đảm nhiệm:

– Viện trưởng Viện Pasteur Nha Trang.

– Viện trưởng Viện Pasteur Đông Dương.

– Hiệu trưởng trường Đại học Y Hà Nội.

– Tổng Thanh tra các Viện Pasteur Đông Dương.

– Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Pháp.

– Chủ tịch danh dự Hội đồng Y khoa Viện Pasteur Paris.

Phần kết:

Từ đó đến nay, Đà Lạt đã trải qua hơn 117 năm hình thành và phát triển. Thành phố Đà Lạt có nhiều công trình mang tên bác sĩ Alexandre Yersin như: Trường Trung học phổ thông Lycee Yersin được thành lập tháng 6 năm 1935, nay là Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt; Đại học Yersin thành lập tháng 10 năm 2004; Trường Trung học Yersin thành lập tháng 12 năm 2005; Đường phố và công viên Yersin.

Yersin đã là một phần máu thịt của xứ sở cây thông.

Nguồn: http://kenhxelimousine.com